V1232 Spray

De Spray is een open boot, geschikt voor dagtochten op rustig water. De Spray is een one off, in 1966 getekend door Dick Boon, oprichter van het ontwerpbureau Vripack Yachting, dat zich tegenwoordig op ‘superjachten’ richt. Het betreft een variatie op het ontwerp van de Vrijheidsklasse uit 1945, bedoeld als nieuwe Nederlandse nationale klasse, een zeer geslaagd ontwerp. De Vrijheid kende twee rompvarianten, waarbij met name de bouwmethode werd vrijgelaten. Men kon kiezen voor de bouwmethode van Bulthuis (gespijkerde lattenbouw), zoals toegepast bij de Bergumermeerklasse (BM). Men kon ook kiezen voor de normale karveelbouw, met gangen geklonken aan ingebogen eiken spantjes. Inmiddels is voor de nationale Vrijheidsklasse ook een GRP romp toegestaan, wel voorzien van een houten dek en rondhouten om het traditionele uiterlijk te bewaren.

Er waren ook twee tuigvormen mogelijk: een torentuig- en een gaffeltuig variant. Uit de praktijk bleek dat de torentuigvariant in wedstrijden doorgaans onderdeed voor de gaffeltuigvariant. De reden van het minder presteren zou kunnen zijn gelegen in het lagere zeilzwaartepunt van het gaffeltuig. De torentuigvariant is dan ook verdwenen.

Opvallend aan het Vrijheid-ontwerp zijn de boeg en de achtersteven: de boeg lijkt sterk op die van de Flying Dutchman, een ontwerp van Uus van Essen op initiatief van Coenraad Gülcher. De kont van de Vrijheid is uniek te noemen. Daar toont de Vrijheid een opvallende tumblehome. De vinkiel van de Vrijheid is van gietijzer (slechts 61 kg).

De Spray is karveel gebouwd, met de herkenbare Vrijheid-boeg en de brede Vrijheid- (tumblehome) kont. De vinkiel is wat langer van voor naar achter dan het origineel en niet van gietijzer, maar van plaatijzer met beton ballast. Net als de echte Vrijheid is de Spray uitgerust met een houari-gaffeltuig.

Desalniettemin heb ik nog wel wat suggesties, met name met betrekking tot de zeilvoering. Op een van de foto’s is te zien dat de giek nogal laag boven de kuip hangt. Het kloeke zeilplan van de vrijheid is daarmee wat zoek. Het grootzeil is erg laag gehesen, waarbij het lummelbeslag bevestigd is aan de mastkoker, ruim onder de mastbout. Dat zou hoger kunnen. De piekeval zou ook iets meer doorgezet mogen worden. Het tuig komt dan ook beter tot zijn recht. Nu komt de spruit waaraan de grootschoot is opgehangen, gevaarlijk laag over dek. Bij een gijp of overstag manoeuvre kan dat gevaar opleveren.

Zo’n vergrote Vrijheid is zeker iets bijzonders, zeker als het scheepje door een gerenommeerde ontwerper getekend is. Vraag is hoe de lengte, breedte en waterverplaatsing zich verhouden met het origineel! Je kunt niet zomaar alle maten van een goed ontwerp vergroten en ervan uitgaan dat het allemaal klopt en dat vergelijkbare zeileigenschappen resulteren! Hoe een en ander uitpakt is niet echt in te schatten. Af te lezen van de foto’s vaart ze goed, in elk geval met licht weer.

Het schip is gebouwd in 1967 door Abele de Jong te Joure, in opdracht van fam. A.M.A.W. Majoor-Hermans te Nijmegen. Het schip heette toen de Bucentaur. Op 8 mei 1983 heeft Piet Meijer, ook verbonden aan de Eerste Friesche Zeilschool, het schip overgenomen en het schip omgedoopt tot Spray, naar de Spray van wereldomzeiler Joshua Slocum. Joost Adriaanse, oud zeil instructeur bij dezelfde zeilschool, heeft het schip in 1987 overgenomen. Roos Meijer en Ger Eenens hebben het schip, dat 37 jaar goed is onderhouden, in mei 2024 overgenomen. De Spray ligt nu bij Zeilvereniging Maas en Roer te Roermond.