V1242 Brendan

De Brendan, een Roskilde 32 van de hand van Aad de Lange, is een stalen spitsgatter uit 1987, gebouwd bij J. de Vries te Lemmer. De Roskilde kent allerlei lengtematen; de Brendan is de een na kleinste uit de serie, die loopt van 30 tot 46 voet.

De Roskilde is van staal gejoggeld en gelast en uitgevoerd als rondspant. Op die manier is het eenvoudiger om het staal van de romp in twee richtingen te buigen. De bolling van de romp wordt gerealiseerd door de aanvankelijk platte gangen van het snijpakket uit te bollen met een zgn. ‘engels wiel’. De gangen sluiten op elkaar aan door middel van een knik met opstaande rand, welke bij het lassen van een casco over de onderliggende plaat schuift. Zo ontstaat een overnaadse huid, wat een mooie gladde romp oplevert.

Het schip steekt 1,45 m. Gegeven de breedte van 3,35 m is dat niet erg diep. De kiel begint vrij ver naar achteren, waar de V-vormige spantvorm over gaat in een S-spantvorm naar de kiel. De roerkoning is niet doorgestoken, helt ongeveer 20 graden achterover en draait aan de hak van de kiel en het spitsgat: heel elegant dus. De Roskilde 32 is een geslaagd familieschip met aantrekkelijk veel ruimte, door de lange waterlijn en de grote breedte, waarbij de kajuit is voorzien van een vaste sprayhood die beschutting biedt tegen regen en buiswater.

De typenaam Roskilde verwijst naar de centrale plaats van Roskilde in de historie van de Vikingen, die daar hun Deense uitvalsbasis hadden. De scheepsnaam Brendan verwijst naar Sint Brandaan, een Keltische monnik die volgens overleveringen met een bootje van essenhouten ribben, waarover een huid van zwaar stierenleer was gespannen (een grote Curragh of Dingle Curragh), vanuit zuidwest Ierland naar de Amerikaanse oostkust is overgestoken. Dat was in de 6de eeuw. Met de herhaling van dit project gedurende de jaren ‘70 van de vorige eeuw werd de praktische vaststelling geleverd dat zo’n reis mogelijk was met een huidenbootje waarvan de huiden met touw van vlasvezels aan elkaar waren genaaid. Een en ander werd waterdicht gemaakt met wolvet. Er werden 49 ossenhuiden gebruikt om de romp dicht te maken. Het voert te ver om gedetailleerd in te gaan op de constructie van deze huidenboot. Nadere info daarover is te vinden in Timothy Severin’s boek The Brendan Voyage, een compleet verslag van de bouw en de oversteek met foto’s en uitleg.

De Roskilde zoals die door De Lange is getekend is niet geënt op een historische scheepsvorm, maar de typenaam en de scheepsnaam leggen wel zo’n link. Een goede gelegenheid om dat eens op te halen. Eigenlijk zijn er meer overeenkomsten tussen de houtbouwtechniek van de Vikingen en de staalbouwtechniek die is toegepast voor de Roskilde serie, dan je in eerste instantie zou denken. Waar houten gangen in vorm worden gestoomd en gebogen en geschaafd, worden bij de joggeltechniek stalen of ijzeren gangen met een ‘engels wiel’ in vorm gezet. Hiermee worden ook de spanten gebogen die in composiet karveel gebouwde schepen worden gebruikt om de houten gangen in te hangen en vast te klinken en zo een waterdichte verbinding te realiseren.

De Roskilde 32 heeft niets meer weg van de Curragh van Sint Brandaan, maar wel brengen schip en naam in herinnering dat Columbus niet de eerste Europeaan was die in Amerika voet aan wal zette, overigens in de overtuiging dat hij in Indië was geland. De Vikingen uit Scandinavië en mogelijk ook de Kelten uit Ierland waren hem voorgegaan. De inheemse volkeren, die door de Europese bezoekers als Indianen zouden worden aangeduid, hadden het Amerikaanse continent te voet via de noordpoolstreken bereikt toen er nog een droge verbinding tussen westelijk Alaska en Oostelijk Azië was. Deze oude culturen hadden weer een eigen geschiedenis, ook op nautisch gebied. Zij voeren in kano’s van berkenbast of uitgeholde boomstammen.

Los daarvan rest hier niet meer dan de conclusie dat de Brendan en de bemanning daarvan van harte welkom zijn in de VKSJ-gemeenschap, in de wetenschap dat al onze lidschepen een nautische geschiedenis delen die ook banden met de wereldgeschiedenis heeft.

Aanvullende gegevens:

Het romp van de Brendan is gebouwd bij scheepswerf J.de Vries in 1987 in Lemmer, en door de vorige eigenaar, dhr. Evert Brandenburg uit Leeuwarden, volledig afgebouwd. Opbouw, betimmering, elektra, inbouw motor, mast en giek etc. etc. Hij heeft het schip in 1992 in de vaart genomen, en met veel liefde en passie onderhouden! Ook heeft Evert er vele reizen mee gemaakt o.a. Waddenzee, Noordzee en Oostzee.