V1140-Lyra

Waaraan herken je de latere generatie cruisers van de hand van John Gale Alden? Aan hun gracieuze lijnen en hun lage vrijboord, zegt de een. Aan hun opgeruimde dekken en het gemak waarmee ze zich laten zeilen, zegt de ander. Beiden hebben gelijk en je zou er nog tal van kwaliteiten zoals uitstekende zeewaardigheid en een flinke snelheid aan toe kunnen voegen. Maar toch vroeg ik me af of ik er genoeg aan zou hebben om een Alden cruiser in één oogopslag te herkennen. Tot ik een liefhebber op internet vond die me met één scherpe observatie uit de brand hielp. Volgens ontwerper Tom Young herken je de Alden Challenger, Mistral, Zephyr en Countess het makkelijkst aan hun ramen.

Waarom ik bij ramen stilsta terwijl er over Alden en ons nieuwe clublid de Lyra veel meer te vertellen is? Omdat ik, aangestoken door die Tom Young, verrast ben hoe een simpele vorm je terug kan brengen naar een bepaalde periode. Eind jaren vijftig, in dit geval. De ‘D’-vorm van de grote vensters van de Challenger 38, die samen een afgevlakte ovaal vormen, vind je zoals Young opmerkt ook terug in sommige auto’s uit die tijd (zie bijgaande foto van de Jaguar Mark 2 uit 1959). Heeft Alden zich door die vormgeving laten inspireren? Hield hij überhaupt in de gaten wat er in de auto-industrie gebeurde? We zullen het wel nooit weten, maar kijk ik nu opnieuw naar die ramen, dan komt opeens een tijdperk in zicht. Zo brengt een detail soms een schip tot leven.

Maar genoeg gemijmerd, terug naar de feiten. Eind jaren vijftig, toen waren carrière en leven van John Gale Alden helaas bijna ten einde. Na een imposante loopbaan deed hij in 1955 zijn ontwerpbureau in Boston over aan zijn medewerkers onder leiding van Niels Hellenberg. Sinds de oprichting in 1909 had dat bureau meer dan negenhonderd jachten ontworpen, waaronder een beroemde serie racers die onder de naam Malabar (van I t/m XIII) in de twintiger en begin dertiger jaren furore maakten: ontwerpen van Alden wisten in de Bermuda Race van 1932 niet minder dan de eerste vier plaatsen te bemachtigen.

Maar het waren vooral ‘schooner’ getuigde schepen waarmee Alden deze successen boekte, ze staan relatief ver af van de Challenger 38 waar we het hier over hebben. Dat komt onder andere door de verandering van de Amerikaanse CCA-wedstrijdregels na de Tweede Wereldoorlog. Het leidde tot bredere, minder hoog getuigde schepen met een lager vrijboord en minder diepgang. Ze werden vaak uitgerust met twee masten, niet in de laatste plaats omdat bezaanstagzeilen niet in de rating werden meegerekend en daardoor op de toonaangevende, grotendeels bezeilde Bermuda en Trans Pacific races een flink voordeel opleverden.

Alden ging als lid van de Cruising Club of America enthousiast mee met de nieuwe regels en dat leidde tot een nieuwe reeks succesvolle ontwerpen. De in polyester uitgevoerde Challenger 38 is er daar een van. Ze verscheen in 1960 voor het eerst op het water en de Lyra uit 1971 moet als een van de laatsten uit de serie bij Halmatic in Portsmouth zijn gebouwd. Ze is een vrij ondiepe S-spant met beweegbaar midzwaard en een doorgestoken, aan de kiel opgehangen roer. Met twee masten, een relatief laag gewicht en ‘torenyawl’ tuigage lijkt ze me een snel schip. Bovendien heeft ze een mooie klassieke uitstraling die nog wordt versterkt door fraaie mahoniehouten elementen zoals een blank gelakte potdeksel en dito kajuit.

En door die ramen, natuurlijk. Welkom, wil ik maar zeggen.

NB De eerste eigenaar van der Lyra, Lyra BV, plaatste een elektrische piano aan boord van het schip (inmiddels verwijderd. Classificatie: Register of Classed Yachts 1983, no. Y062947. Certifificaat van classificatie en toezicht: Lloyd’s Register of Shipping, geregisteerd ‘+100AI Yacht’, 4 februari 1972.